W sprawach rozwodowych strony często sięgają po różne źródła dowodowe, aby wykazać winę drugiego małżonka. Najczęściej wystarczą przesłuchania świadków lub stron. Zdarza się jednak, że małżonkowie poszukują dowodów na własną rękę. Wówczas zakładają podsłuchy, czytają cudzą korespondencję, montują urządzenia śledzące.
W sprawach cywilnych sądy często przychylają się do koncepcji, że utrwalenie przebiegu rozmowy osób trzecich dokonane przez „osobę prywatną” jest dopuszczalne. Dopuszczają dowody z nagrań, pozyskanych bez zgody osób nagrywanych. Pamiętać jednak trzeba, że akceptowanie przez sądy takich dowodów, nie wyłącza odpowiedzialności na gruncie prawa karnego.
Urządzenia podsłuchowe
Kodeks karny nie pozostawia wątpliwości. Wprost przewiduje karalność nielegalnego uzyskiwania informacji. Zgodnie z art. 267 § 3 KK
kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Czyn ten polega na tym, że sprawca zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem bądź oprogramowaniem. Ma to czynić w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony. Urządzeniem takim może być każde urządzenie służące do rejestracji obrazu lub dźwięku. Gdy chodzi o rejestrację obrazu, mogą to być np. aparat fotograficzny, kamera filmowa lub kamera wideo. Co się tyczy rejestracji dźwięku, mogą to być magnetofon, dyktafon lub kamera wyposażona w aparaturę do utrwalania dźwięku.
Warunkiem karalności na podstawie tego przepisu nie jest uzyskanie informacji, ale już samo działanie w tym celu.
Co istotne jednak, nie popełnia przestępstwa ten kto posługuje się urządzeniem podsłuchowym w celu uzyskania informacji, do której jest uprawniony. Osoba uprawniona do otrzymania informacji może ją utrwalić w dowolny sposób. Nie jest zatem karalne nagrywanie własnych rozmów.
Czytanie cudzej korespondencji
Ten sam przepis przewiduje również karalność uzyskania bez uprawnienia dostępu do informacji nieprzeznaczonej dla sprawcy. Może to nastąpić na 3 różne sposoby:
- Otwarcie zamkniętego pisma – polega na usunięciu zabezpieczenia (kleju, taśmy, folii), które umożliwia dostęp do jego treści. Nie ma znaczenia, czy dojdzie do tego przez zniszczenie opakowania. Istotne jest ustalenie, że pismo było zamknięte.
- Podłączenie się do sieci telekomunikacyjnej – należy przez to rozumieć przyłączenie do takiej sieci urządzenia, które umożliwia pozyskanie przekazywanych za jej pośrednictwem informacji.
- Przełamanie albo ominięcie zabezpieczeń oznacza uzyskanie dostępu do treści chronionych hasłem, kodem dostępu, zabezpieczeniem wykorzystującym odcisk linii papilarnych itp.
Z powyższego wynika, że sprawdzając korespondencję kierowaną do partnera, dopuszczamy się przestępstwa.
Instalowanie urządzeń nawigacyjnych GPS
Instalowanie w cudzym samochodzie urządzeń nawigacyjnych GPS również nie jest dozwolone i stanowi przestępstwo. Jasno wypowiedział się na ten temat Sąd Najwyższy, orzekając, że
Bezprawne zainstalowanie w cudzym pojeździe urządzenia służącego do pozyskiwania informacji o trasie jazdy i tym samym o miejscu przebywania danej osoby jest niedozwolone i stanowi czyn zabroniony, o którym mowa w art. 267 § 3 KK.
Jak uniknąć odpowiedzialności?
Nagrywając męża lub zakładając nadajnik GPS w samochodzie żony dopuszczamy się przestępstwa. Okoliczności, że czynimy to na potrzeby postępowania rozwodowego samo z siebie nie wyłącza naszej odpowiedzialności.
Sądy jednak często przyjmują, że w sytuacji niewłaściwego i wysoce niemoralnego zachowania małżonka, które w społecznym odbiorze są oceniane gorzej aniżeli zachowanie osoby nagrywającej, zmierzającej potwierdzić ten stan rzeczy, w pewnym zakresie znajduje to usprawiedliwienie. Przyczynia się to do stwierdzenia, iż stopień winy nie był znaczny, porównując to do stopnia winy w rozumieniu potocznym pokrzywdzonego. To zaś pozwala na warunkowe umorzenie postępowania.
Można również próbować wykazać, że społeczna szkodliwość czynu była znikoma. W takiej sytuacji sąd winien wydać wyrok uniewinniający.
Powyższe okoliczności stanowią jednak okoliczności ocenne, dopuszczając się takich czynów, trzeba się liczyć z ewentualną odpowiedzialnością.